KESIHATAN TERNAKAN GEROMPOK (GAHP)

Salam hormat,

Asas kepada keberkesanan aktiviti kesihatan gerompok ialah nombor pengenalan ternakan dan sistem rekod yang digunakan. Tanpa kedua ini, penilaian sukar dibuat. Semasa ternakan mula di bawa masuk dan diorientasikan di dalam kandang yang disediakan, satu aktiviti utama ialah memberikan nombor pengenalan kepada semua ternakan.

Adalah digalakkan supaya nombor diberikan kepada kedua-dua telinga (kiri dan kanan). Biasanya tag nombor ini tidak kekal, dalam lingkungan 3 bulan ia boleh tanggal atau terjatuh. Jadi untuk mengelakkan kekeliruan yang besar serta implikasi ekonomi bidangusaha, apabila satu tag telah jatuh, dengan segera di ganti.

Dari sudut rekod pula, memadai menggunakan buku (sebarang buku). Apa yang mustahak butiran yang perlu ada di dalam rekod individu ternakan berkenaan. Butiran yang biasa, termasuklah tarikh masuk ke ladang, umur, warna (jika sesuai) dan catitan kesuburan (apa bila pemeriksaan di lakukan). Kenyataan am pula mengandungi perkara-perkara yang berlaku kepada ternakan tersebut, misalnya pengambilan sebarang contoh makmal (darah, tinja dan sebagainya). Kita tidak mengalakkan butiran yang perlu di rekod terlalu banyak hingga menyulitkan pengurusan untuk mengemaskini rekod berkenaan. Perlu di ingat rekod individu ini diperguna sewaktu pengoditan stok.

Kebiasaanya semua ternakan yang di masukkan ke program ini adalah bebas daripada penyakit-penyakit tertentu, misalnya Brucellosis, Johnes dan TB. Dari sudut pengurusan pula, ia ditadbir secara gerompok tertutup (closed herd).

Sebelum ini juga saya ada menyatakan, disepanjang laluan atau pusingan raggutan, ada sebuah kandang. 

Apabila ternakan melalui petak ini, ia akan di masukkan ke dalam kandang untuk dilakukan beberapa aktiviti, seperti:-

      1. Kiraan stok ( Head count),
      2. Pemberian nombor pengenalan baru dan yang terjatuh,
      3. Pemeriksaan kebuntingan ( Pregnancy diagnosis ),
      4. Saringan darah ( jika bersesuaian),
      5. Penimbangan ternakan (untuk jualan dan mengesan kadar penbesaran),
      6. Pemvaksinan penyakit tertentu ( yang endemic bagi kawasan
          berkenaan),
      7. Pemberian ubat cacing.

Ternakan yang hendak di jual untuk daging atau pun disebabkan proses takaian di simpan di kandang. Ternakan lain meneruskan pusingan ragggutan ke petak bersebelahan. Pegawai projek akan menguruskan ternakan ini untuk di jual.

Bagi program kesihatan gerompok ini, kebiasaanya telah di rancang setahun lebih awal serta disahkan antara CEO dan pegawai teknikal JPV(pengembangan) pada sesuatu tarikh. Lawatan mereka ini diberi nama Lawatan Terancang dan BerJadual, ringkasnya LTJ.

Setiap projek integrasi mempunyai sasaran tahunan. Biasanya kita menetapkan seekor ibu (induk) melahirkan seekor anak setiap tahun. Jadinya selepas kegiatan kesihatan gerompok ini, pegawai projek adan CEO akan mengetahui status ternakan dan peratusan yang telah bunting.

Bagi ternakan yang berulang kali sampai ke kandang dan jika 3 kali di dapati tidak bunting, ternakan tersebut di cadang untuk di takai dan diganti dengan yang lebih produktif. Ini semua dibuat bagi memastikan produktiviti projek senantiasa tinggi dan akhirnya menyumbang kepada keuntungan pada tahun yang telah diunjurkan di peringkat perancangan projek.

Skian


Dr Azizol Bin Mohd Sharun

BIDANGUSAHA TERNAKAN DAN PENGURUSAN AM

Salam hormat,

Pada saat ini elok saya kembali kepada bidangusaha ternakan itu sendiri serta pengurusannya.

Penulisan saya sebelum ini, sering saya merujuk kepada pengembala ternakan sahaja. Siapa lagi yang seharusnya ada di dalam satu-satu projek PINTAR? Pengalaman saya dalam mengerakkan projek ini, supaya berjalan dengan baik dan menguntungkan, elok ada seorang pegawai atau eksekutif dan sesuatu projek atau bidangusaha ini di ketuai oleh seorang CEO.

CEO ialah mereka yang dilantik oleh lembaga pengarah syarikat yang ditubuhkan bagi projek ini. Bermakna dia bertanggungjawab kepada ahli lembaga pengarah syarikat. Dari sudut strukturnya, lebih kurang seperti berikut:-

Perhatikan saya mencadangkan ada dua orang pekerja am atau pengembala. Di dalam satu-satui projek mereka inilah yang penting dan melaksanakan kerja hari ke hari. Jika seorang, bahayanya nanti ternakan tidak diawasi apabila pengembala ini jatuh sakit atau kurang sihat. Kalau CEO atau eksekutif projek tidak sehat, projek masih boleh berjalan seperti biasa.

Sesuatu projek ternakan, aspek kesihatan gerompok menjadi penting. Bukan sahaja untuk menjaga kesihatan ternakan, tetapi juga aspek kesihatan awam. Bermakna CEO adalah merupakan pegawai yang akan menerima nasehat dan berdampingan dengan struktur kerajaan, bagi negara kita Jabatan Perkhidmatan Veterinar (JPV) dalam memastikan kedua-dua aspek ini diambil perhatian serta peranan di sepanjang tempoh perjalanan projek.

CEO juga merupakan individu yang mengawasi aliran tunai projek ( project cash flows ) serta menyediakan sebarang laporan atau maklumat yang diperlukan oleh ahli lembaga pengarah syarikat berkenaan berkenaan projek.

Pegawai Projek pula adalah merupakan penyelia kepada pekerja dan segala aspek hari-ke-hari perjalanan bidangusaha. Beliau juga boleh diamanahkan sebagai pegawai pemasaran hasil bidangusaha.

Perlu juga saya ingatkan pada ketika ini, hasil pengalaman yang lepas bagi sesuatu projek ini ia tidak boleh berjalan bersendirian. Setiap projek akan disediakan satu sistem sokongan (support system) oleh kerajaan. Bermakna bagi pihak kerajaan ialah JPV. Dari satu sudut, aspek perkhidmatan kesihatan gerompok diberikan oleh JPV dari masa ke semasa. Ini untuk memastikan projek senantiasa berada di landasan yang betul dan berproduktiviti tinggi. Bagi sesuatu projek swasta untuk menyediakan sendiri perkhidmatan veterinar, bukan tidak boleh, akan tetapi mahal. Pada peringkat tertinggi kerajaan pula, sesuatu projek ternakan secara integrassi ini adalah merupakan perlksanaan sesuatu dasar peternakn yang telah digubal mereka. Ini juga bermakna pihak kerajaan ingin mengetahui sejauh mana perlaksanaanya dan akhirnya tahap penghasilan dagng ruminan negara. Jadinya, CEO projek perlu senantiasa berdampingan dengan pegawai JPV dalam konteks ini.

Bagi tujuan yang sama, JPV telah meletakkan pegawai-pegawai mereka yang berpengalaman dalam projek PINTAR ini di 21 lokasi projek tumpuan di seluruh semenanjung. Lihat paparan berikut:-

Skian


Dr Azizol Bin Mohd Sharun

PEMINDAHAN TERNAKAN

Salam hormat,

Berikut saya akan menerangkan proses pemindahan ternakan dari satu kawasan ke satu kawasan yang lain. Ia bukanlah satu perkara yang rumit.

Kawasan yang hampir sama luasnya, di mana ternakan akan di pindahkan, disedia sehari sebelum ternakan di pindahkan. Biasanya kawasan ini bersebelahan kawasan yang sedang di raggut. Ini bagi memastikan semua kawasan di rumpai secukupnya. Bekalan air minuman turut disediakan dengan memindahkan kemudahan ini daripada petak sebelumnya (satu daripada tugasan pengembala).

Dalam rajah berikut, ternakan akan dipindahkan daripada petak A ke petak B.

Sewaktu pemindahan, pengembala hanya memutuskan talian pagar, sebagai contoh di kawasan anak panah. Perkara ini menjadi mudah jika pengembala ini sudah biasa dan telah mengajar ternakanya dengan menggunakan signal atau suara tertentu untuk mengarahkan ternakan supaya pindah kawasan.

Beberapa perkara penting perlu dilakukan oleh pengembala, setelah ternakan siap dipindahkan.

         1. Pastikan tiada ternakan, terutamanya ibu dan anak yang baru di
             lahirkan, tertinggal di petak lama,
         2. Apa sahaja perkara yang berlaku dan perlu di rekod, pengembala
             perlu membuat laporan kepada ketua, terutamanya kes-kes kelahiran
             supaya ibu kepada anak itu di ketahui,
         3. Segala rumpai yang ditinggalkan dan tidak dimakan ternakan
             perlu dibersihkan (tebas),

Apabila rumpai yang tidak dimakan ternakan senantiasa dibersihkan, pada setiap kali pusingan raggutan, akhirnya yang tumbuh di kawasan ini ialah rumpai makanan lembu sahaja, dan ladang berkeadaan bersih dan cantik.

Kawasan perladangan yang diurus melalui sistem integrasi ini kelihatan bersih, seperti gambar berikut.

Skian,


Dr Azizol Bin Mohd Sharun

KEPADATAN TERNAKAN BERUBAH MENGIKUT UMUR KELAPA SAWIT

Salam hormat,

Berikutnya saya akan mengupas hubungkait kepadatan ternakan (stocking density) di dalam satu-satu projek.

Saya mengingatkan semula bahawa kehadiran ternakan lembu di ladang-ladang sawit, salah satu daripada tujuan utama ialah untuk merumpai tumbuhan hijau yang terdapat. Dengan itu penggunaan racun dan tenaga buruh dapat di elakkan. Kita juga mengetahui bahawa banyak atau sedikitnya bahan hijau yang ada pula berkait rapat dengan keteduhan sesuatu kawasan (shading effect). Lihat paparan berikut.

Amnya, kadar kepadatan ternakan akan berubah mengikut umur sawit. Pada peringkat awal umur sawit, di mana kita akan mendapati bahan hijau yang begitu banyak, kita menggalakkan supaya bermula dengan kadar seekor ternakan dewasa untuk 4 hektar luas kawasan. Untuk menghabiskan rumpai yang begitu banyak, pada pusingan awal anda letakkan ternakan di kawasan ini bagi tempoh yang lebih lama, misalnya 4 hari. Di pusingan-pusingan yang akan datang anda sesuaikan dengan tumbuhan yang ada. 

Teramat penting anda membuat pemantauan setiap hari dan memindahkan ternakan ke pitak yang baru, sebaik sahaja rumpai habis diraggut. Gambaran kawasan yang diraggut secukupnya adalah seperti gambar di bawah.

Anda jangan lewat memindahkan lembu ke petak yang baru, biasanya bersebelahan kawasan yang sedang di raggut, jika ini berlaku kemungkinan ternakan memakan daun sawit adalah tinggi. Demikian juga dengan buah sawit yang lerai yang mungkin terdapat di petak berkenaan.

Anda perlu berwaspada apabila umur sawit mencecah 10 tahun. Pada umur ini, kemungkinan anda terpaksa mengurangkan jumlah ternakan kepada 1 ekor lembu dewasa bagi setiap 10 hektar. Rumpaiyang ada tidak lagi mampu menampung jumlah ternakan yang ada walau pun tempoh raggutan dipendekkan.

Dalam keadaan ini, kita tidak di galakkan membawa makanan tambahan daripada mana-mana punca. Ingat, projek PINTAR ini adalah merupakan sistem bersumber rendah (low input system). Masalah kekurangan bahan hijau hanya ditangani dengan mengurangkan jumlah ternakan. Jika tidak di lakukan produktiviti ternakan akan jatuh dan seterusnya ia akan mengganggu aliran tunai projek di sebabkan matlamat projek tidak tercapai.

Sebelum mengurangkan jumlah ternakan anda boleh mempercepatkan pusingan (rotation), misalnya pindah setiap dua hari dari satu-satu petak raggutan.


Skian


Dr Azizol Bin Mohd Sharun

PEROLEHAN TERNAKAN

Salam hormat,

Berikut sedikit sebanyak perihal perolehan ternakan, yang perlu diambil perhatian.

Sebelum ini saya ada menyatakan serba sedikit, baka ternakan yang paling sesuai untuk digunakan di dalam sistem integrasi atau PINTAR ini ialah baka tempatan, atau lebih dikenali dengan baka Kedah-Kelantan (ringkasnya KK). Baka inlah sahaja yang mampu memberikan sasaran produktiviti seekor anak/ibu/tahun. Anda perlu ingat, ekonomi bidangusaha PINTAR amat bergantung kepada kadar kelahiran anak setiap tahun. Berkatan dengan hal ini juga di dalam pengurusan gerompok, yang akan disentuh kemudian, mana-mana ibu yang gagal mencapai sasaran ini akan ditakai daripada projek.

Saya perlu ingatkan sekalai lagi, iaitu projek PINTAR adalah satu projek ekonomi, selalin memberikan faedah kepada bidangusaha sawit ( win-win situations )

Anda boleh memperoleinya daripada beberapa sumber, seperti berikut;

Dari sudut produktiviti, saya amat menyarankan supaya ternakan daripada sistem tradisional, yang berproduktiviti rendah, dipindahkan ke sistem PINTAR yang berproduktiviti lebih tinggi. Para penternak boleh menilai aset mereka dan dimasukkan ke dalam ekuiti pelaburan projek PINTAR. Rundingan perlulah dibuat antara pengusaha PINTAR dan para pemilik ternakan dan dimeterai dengan satu perjanjian yang sah. Jika mereka mahu menjualkan aset mereka, itu mungkin lebih mudah dan baik.

Setiap punca ternakan ada kekuatan dan kelemahan masing-masing.

Apa yang mustahak dalam proses perolehan ini ialah, setiap ternakan yang diperolehi disahkan bebas daripada penyakit-penyakit seperti Brucellosis, Johnes, dan TB. Bagi memudahkan pihak anda, saya menyarankan eloklah anda berpakat dengan pihak JPV setempat bagi melaksanakan kegiatan ini.

Anda juga, biasanya akan membuat beberapa kali perolehan, untuk mencukupkan jumlah induk sebanyak 100 ekor dan pejantan sebanyak 5 ekor bagi satu-satu projek.

Setelah seminggu berehat di dalam kandang orientasi di ladang, setiap ternakan diberikan nombor pengenalan. Sebaiknya di kedua belah telinga ternakan. Ini bagi mengelakkan kesukaran penilaian dan pengiraan nanti, kerana nombor ini biasanya tidak bertahan lama, hanya sekitaran 4 ke 5 bulan mungkin banyak yang telah tertanggal oleh pelbagai masaalah.

Skian buat kali ini,


Dr Azizol Mohd Sharun

PENYELARAS PUSINGAN RAGUTTAN TERNAKAN DENGAN AKTIVITI PENGURUSAN LADANG SAWIT

Salam hormat,

Seterusnya satu pelan pusingan raggutan dirangka dan disesuaikan dengan akviviti pengurusan ladang berkenaan. Pengharmonian ini dibuat bagi memastikan tiada pertembungan antara petak raggutan dengan petak di mana aktiviti pengurusan ladang sedang dilakukan, seperti memetik buah dan membaja. Jika ini berlaku banyak ternakan akan mati akibah memakan baja, disebaliknya juga ladang akan kerugian dari sudut pembajaan.

Kerja-kerja merancang pengharmonian ini di buat antara pegawai penyelaras projek, dulunya dikenali sebagai Pegawai TAC, dan Pengurus ladang dan sesiapa lagi yang terlibat dengan kedua-dua aktiviti ini.

Dari sudut teorinya, pengharmonian ini akan menunjukkan petak raggutan jauh berada dihadapan aktiviti perladangan, seperti berikut,

Dari sudut realitinya, pada sebuah ladang sebenar, pelan ini berupa seperti berikut,

Pelan ini disimpan dan dipamirkan dipejabat ladang bagi memudahkan rujukan kedua-dua pihak dari masa ke semasa.

Seterusnya, setelah ternakan menjalani orientasi, maka bermulah program raggutan berpusingan ini di ladang. Dari masa ke semasa pegawai projek dan pengurus atau pemilik ladang perlu meninjau ke lokasi bagi membuat penilaian akan keberkesanan pelan pusingan yang di rangka. Penambahbaikan boleh dibuat semasa melalui pusingan yang akan datang, dan seterusnya.

Skian,


Dr Azizol Mohd Sharun

PRASYARAT PROJEK

Salam hormat,

Seterusnya saya hendak menerangkan beberapa prasyarat yang perlu dipatuhi oleh pemilik perladangan, untuk memastikan projek integrasi ini boleh berjaya. Kesemua prasyarat berkenaan saya paparkan melalui slide berikut;

Prasyarat pertama, di dalam kawasan 1,000 ekar yang dicadang akan digunapaki bagi projek ini tidak terdapat ternakan ruminan lain yang berkeliaran atau pun yang menggunapakai kawasan yang sama untuk meragut. Kadangkala kita dapati di dalam kawasan yang sama atau bersempadanan dengan kawasan integrasi ini terdapat lembu atau kerbau milik pekerja ladang. Jika ini kedudukanya, projek integrasi akan gagal dan ternakan sukar dikawal. Jangkitan penyakit juga boleh berlaku dalam keadaan ini. Jadi selesaikan dahulu masaalah ternakan yang berkeliaran atau pun yang menggunapakai kawasan yang sama untuk meraggut.

Prasyarat kedua, kawasan yang dicadangkan mempunyai kelapa sawit yang berumur melebihi 3 ke 5 tahun. Pada umur sawit 3 tahun, jika pusingan raggutan dijaga dengan baik, ternakan tidak akan memakan daun sawit. Kecuaian pengembala boleh mengakibahkan anak-anak kelapa sawit habis rosak dimakan lembu. Dalam keadaan ini lembu telah menjadi pests atau perosak kepada tanaman sawit dan pemilik ladang tidak mahu ini berlaku.

Seterusnya, kawasan yang dicadangkan ini mistilah berumpai. Jika tiada rumpai, projek ini tidak sesuai dijalankan. Ingat, tujuan asal projek ialah hendak merumpai dengan kos yang paling murah. Jika tiada rumpai dan pemilik ladang masih hendak menjalankan projek, kawasan ini hanya boleh dimulakan projek selepas 6 bulan.

Terakhir sekali dan amat penting, pengusaha atau pemilik ladang perlu mendapat latihan atau kursus pendedahan kepada projek integrasi ini sebelum memulakan projek. Pendedahan yang diberikan disepanjang kursus akan memberikan keyakinan bahawa teknologi integrasi dan perladangan kelapa sawit adalah satu gandingan atau synergy menang bersama (win-win).

Skian dahulu buat kali ini.


Dr Azizol Mohd Sharun

KOMPONEN TEKNOLOGI INTEGRASI

Salam hormat,

Sebelum saya menyatakan komponen teknologi ini, elok saya berikan takrif projek integrasi ternakan lembu pedaging dengan perladangan kelapa sawit dahulu. Definasi tersebut adalah seperti yang terkandung di dalam slide berikut:-

Berikutnya, komponen sistem integrasi ini, seperti yang terdapat di dalam slide berikut pula,

Pertama, bagi kawasan 1,000 ekar kawasan sawit ialah 100 ekor lembu betina pembiak dan 3 ke 5 ekor penjantan. Seeloknya terdiri daripada lembu dara (majority) dan bakinya yang telah beranak dua atau tiga kali. Pendek kata berumur antara 3 ke 8 tahun.

Seterusnya pastikan punca ternakan yang bersih atau yang telah disahkan bersih penyakit setelah saringan darah dibuat. Penyakit terpenting dan perlu bebas ialah Brucellosis .

Seterusnya mengenai baka ternakan.  Menerusi pengalaman saya yang pernah terlibat dengan pembangunan projek integrasi ini selama 15 tahun, menyarankan baka yang paling sesuai ialah baka Kedah-Kelantan atau ringkasnya KK. Saya perhatikan biomass yang terdapat di bawah pohon sawit tidak mampu menampung ternakan yang melebihi 300 Kg, misalnya lembu baka Brahman. Saya lihat produktiviti lembu-lembu Brahman atau kacukanya tidak begitu memberansangkan dan mengganggu aliran tunai projek integrasi.

Di dalam satu-satu projek integrasi memerlukan 2 set pagar elektrik. Ia boleh diperolehi daripada syarikat-syarikat berkaitan ternakan dan makanan ternakan.

Seterusnya di dalam ladang yang hendak melaksanakan projek ini ada menyediakan sebuah kandang. Saiz kandang ini mampu memuatkan kira-kira 300 ekor ternakan lembu. Kandang ini diperlukan untuk proses orientasi ternakan kepada sistem pagar elektrik, sebelum diteruskan kepada sistem ragutan berpusingan. Tanpa proses orientasi ini, ternakan lembu sukar dikawal dengan menggunakan pagar elektrik, seterusnya sistem raggutan berpusingan tidak dapat dilaksanakan. Kandang ini juga diperlukan bagi kerja-kerja kesihatan ternakan apabila gerompok ini melalui petak ragutan dimana kandang ini terletak.

Selain daripada itu diperlukan juga bekas air minuman ternakan yang boleh dipindahkan dari setempat ke setempat.

Jika bersesuaian sebuah pondok untuk sigembala disediakan. Kecurian ternakan di ladang-ladang, bergantung kepada kawasan, agak serius dari masa ke semasa. Tambahan pula sekarang ini ternakan ada harga.

Sekian dahulu buat kali ini.


Dr Azizol Mohd Sharun.